Selen – pierwiastek życia?

Selen – pierwiastek życia? Selen jest pierwiastkiem chemicznym, który należy do mikroelementów. Został odkryty w 1817 r. przez szwedzkiego chemika J. Berzeliusa. Nazywany jest pierwiastkiem życia, ponieważ jego obecność w naszym organizmie jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania. Zlokalizowany jest w nerkach, wątrobie, śledzionie, trzustce, tarczycy, sercu, mózgu, płucach, kościach i mięśniach szkieletowych, gdzie tworzy selenobiałka.

Selen – pierwiastek życia?

Wchłanianie selenu

Selen wchłaniany jest głównie w dwunastnicy, ale też w jelicie ślepym i okrężnicy. W postaci organicznej: selenemetioniny (połączenie z aminokwasem metioniną) zostaje wchłonięty przez jelitowy przekaźnik metioniny, a w postaci selenocysteiny (połączenie z aminokwasem cysteiną) przez przenośnik cysteiny, co stanowi główną drogę dostarczania selenu z produktów spożywczych do organizmu. Jeśli występuje w postaci nieorganicznej seleninu i selenianu jest wchłaniany w mniejszym stopniu ze względu na konkurencję z siarczanami. Dodatkowo wchłanianie i wykorzystywanie seleninu jest większe, a wydalanie z moczem mniejsze w porównaniu do selenianu. Na wchłanianie selenu mogą też mieć wpływ inne składniki diety, jak witaminy A, C i E, ale mechanizmy te nie są do końca poznane. Po wchłonięciu selen w postaci związków nieorganicznych jest redukowany do selenku przez glutation i reduktazę glutationową, a następnie przenoszony do krwi, głównie w połączeniu z lipoproteinami bardzo małej gęstości, z kolei zaś selenometionina jest częściowo przenoszona w połączeniu z frakcją albumin.

Selen a tarczyca

Tarczyca w przeliczeniu na gram tkanki jest narządem o najwyższej zawartości selenu ze względu na obecność selenoprotein. Niedobór selenu może spowodować niedoczynność tarczycy, Hashimoto, chorobę Gravesa-Basedowa, wola tarczycy, zmiany guzkowe w tarczycy. Uczestniczy on w konwersji hormonów tarczycy, za pomocą dejodynaz – wpływa na przekształcenie tyroksyny w trójjodotyroninę, która m.in. umożliwia metabolizm składników odżywczych, dlatego jego niedobór może też powodować spowolnienie metabolizmu i zwiększenie masy ciała. Selen zmniejsza atak autoimmunologiczny na tarczycę, ponieważ ma zdolność usuwania nadtlenku wodoru, jeśli jest w nadmiarze produkowany przez peroksydazę enzymatyczną przekształcającą jodek w jod. Im więcej w naszej diecie jest jodu, tym większa jest produkcja nadtlenku wodoru i tym więcej potrzeba selenu, żeby go zneutralizować. Przyjmowanie dużych dawek jodu przy niedoborze selenu może doprowadzić do zbyt wysokiego poziomu nadtlenku wodoru, a tym samym do stanu zapalnego i destrukcji tarczycy. Jednocześnie prowadzi to też do zwiększonej produkcji przeciwciał, kumulacji limfocytów, zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego i ataku autoimmunologicznego, ponieważ organizm nie może odróżnić własnych komórek od obcych. Suplementacja selenem może zredukować przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG) w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy typu Hashimoto. Ma on tutaj działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Większość pacjentów odczuwa wtedy też poprawę nastroju, lepszy sen oraz mniejsze zmęczenie.

Inne funkcje selenu

1. Antyoksydant chroniący błony komórkowe przed uszkodzeniem przez wolne rodniki.
2. Obecność w licznych selenobiałkach i enzymach np. peroksydaza glutationowa, dejodynazy jodotyroninowe, reduktaza tioredoksyny, syntetaza selenofosforanowa.
3. Bierze udział w procesach metabolicznych komórki, rozkładzie nadtlenku wodoru, nadtlenków lipidowych.
4. Toksyczne metale ciężkie (np. ołów, rtęć, kadm, arsen) mogą wiązać się z selenem, dzięki czemu przestają być szkodliwe – tworzą z nim nieaktywne nietoksyczne kompleksy.
5. Wystarczająca ilość selenu w organizmie może unieczynniać niektóre rodzaje wirusów, np. wirus HIV.
6. Uczestniczy w odzyskiwaniu kwasu askorbinowego z jego utlenionych metabolitów, a także w kształtowaniu odporności organizmu.
7. Może mieć wpływ na obniżenie ryzyka zachorowania i rozwoju niektórych nowotworów np. jelita grubego, prostaty, płuc, żołądka, przełyku, krtani. Wpływa na prawidłową apoptozę komórek (śmierć), ich proliferację i wzrost.
8. Poprawia funkcje poznawcze.
9. Jest niezbędny do powstawania i rozwoju spermy, poprawia ruchliwość plemników.
10. Przyspiesza regenerację komórek.
11. Ma działanie przeciwzapalne.
12. Wspiera pracę układu odpornościowego poprzez wzrost liczy limfocytów.

Do czego mogą doprowadzić niedobory selenu?

1. Utrudniona obrona przed stresem oksydacyjnym.
2. Problemy z prawidłową przemianą hormonów tarczycy.
3. Uszkodzenie serca, choroby serca.
4. Kardiomiopatia (choroba Keshan – zwyrodnienie mięśnia sercowego).
5. Osteoartropatia (choroba Kaschin-Becka – zmiany kostno-stawowe, degradacja chrząstki).
6. Osłabienie mięśni.
7. Zahamowanie wzrostu u dzieci.
8. Zapalanie stawów.
9. Stwardnienie rozsiane.
10. Przedwczesne starzenie się.
11. Uszkodzenie wątroby, nerek, trzustki, układu rozrodczego i nerwowego.
12. Zwiększa ryzyko chorób nowotworowych.
13. Osłabienie funkcjonowania układu odpornościowego.
14. Może zwiększać prawdopodobieństwo poronienia lub przedwczesnego porodu.
15. Może poprawiać nastrój, poprzez wpływ na komórki układu nerwowego i neurotransmitery.

A co się dzieje przy nadmiarze selenu?

Tak samo jak i niedobór, tak też nadmiar selenu może być szkodliwy. Może dojść do selenozy, czyli zatrucia selenem. Spowodowane może to być zbyt dużym stężeniem selenu w wodzie i żywności, ale też przedawkowaniem suplementów. Wśród objawów wyróżnia się:
1. Depresję,
2. Nerwowość,
3. Niestabilność emocjonalną,
4. Zaburzenia wzrostu,
5. Zaburzenia budowy włosów i paznokci (wypadanie włosów, łamliwość paznokci),
6. Zmiany dermatologiczne,
7. Problemy trawienne,
8. Nudności,
9. Wymioty,
10. Czosnkowy zapach oddechu,
11. Zwiększona potliwość,
12. Bolesność mięśni,
13. Zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego.
Przyjmowany w nadmiarze selen może też doprowadzić do powstania cukrzycy typu II oraz insulinooporności. Może również obniżać poziom trójjodotyroniny u mężczyzn.

Gdzie znajdziesz selen?

Źródła selenu w diecie
Jednak to są takie orientacyjne dane. Mówi się, że najlepszym źródłem selenu są orzechy brazylijskie (nasiona orzesznicy wyniosłej), jednak zawartość selenu może tu być naprawdę różna w zależności od regionu i rejonu ich uprawy. Największą zawartość selenu mają orzechy ze Wschodniej Amazonii, Brazylii i Amazonii Zachodniej (220-118 mcg na sztukę). Natomiast w Polsce mamy głównie orzechy z Boliwii, gdzie jest ok. 8 mcg selenu w jednym orzechu. Ogólnie również zawartość selenu w produktach spożywczych zależy od gatunku rośliny, sposobu karmienia zwierząt, zawartości pierwiastka w środowisku, obróbki technologicznej itd. Biodostępność selenu z produktów roślinnych jest mniejsza, znacznie lepiej przyswajany jest selen z białka, a więc głównie z produktów zwierzęcych: mięsa, żółtka jaj, ryb i owoców morza. Waha się ona od 2% z nabiału do nawet 85% z produktów zbożowych, ale ogólnie przyjmuje się, że jest to ok. 55%.

Suplementacja selenu

Zalecana dobowa dawka selenu RDA dla kobiet wynosi 55 mcg, zaś dla mężczyzn 70 mcg. Jednak niektóre badania mówią, że dawka terapeutyczna wynosi ok. 150-250 mcg selenu w postaci selenometioniny. Jednak zależy to też od danej osoby, jej problemów zdrowotnych, stanu zdrowia, płci, wagi itp. Mówi się, że dawki powyżej 900 mcg na dzień mogą być toksyczne. Dodatkowo selen w postaci suplementu powinien być przyjmowany sam i z dala od posiłku, ewentualnie z witaminą E. Najbardziej korzystne jest indywidualne dobranie dawek selenu dla każdej osoby na podstawie badania poziomu selenu w surowicy. Z suplementacją selenem należy uważać mając mutację genów BRCA1 i BRCA2, które zwiększają predyspozycję zachorowania na raka piersi i raka jajnika. Ważne jest tu przeprowadzenie wywiadu rodzinnego czy nie ma genetycznego obciążenia. Często w tych przypadkach Panie mają już podwyższone stężenie selenu. A dodatkowe suplementowanie i wysokie stężanie selenu zwiększa możliwość zachorowania! Selen jest niezbędny, ale w za dużej dawce jest pronowotworowy.

Pamiętajmy jednak, że pojedynczy minerał w postaci suplementu nie działa tak dobrze, ponieważ jest odizolowany. Każdy minerał jest najskuteczniejszy, kiedy towarzyszą mu wszystkie inne minerały i związki śladowe, co można znaleźć tylko w nierafinowanym, pełnowartościowym pożywieniu. Tak więc najważniejsze jest to, jak się odżywiamy na co dzień.

Chcesz dowiedzieć się więcej na temat witamin i składników mineralnych w niedoczynności tarczycy i Hashimoto?

  • Nie chcesz polegać tylko na lekach?
  • Naturalnie wesprzeć swoją tarczycę i układ odpornościowy w niedoczynności tarczycy, Hashimoto?
  • Odżywić swój organizm?
  • Lepiej się odżywiać?
  • Wprowadzić dobrą i mądrą suplementację?
  • Stać się bardziej świadomą Pacjentką?
  • Czujesz, że sama sobie nie poradzisz?
  • Potrzebujesz wsparcia i pomocy?

Dołącz do mojego kursu online o składnikach potrzebnych tarczycy.

Ten kurs to taki przepis, receptura, która pokaże Ci, jak poradzić sobie z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto. Naturalnie zadbać o Twoją tarczycę i układ odpornościowy. Dzięki przerobieniu kursu zobaczysz, jakie badania warto zrobić. Nauczysz się je czytać, będziesz wiedziała co i w jakich ilościach włączyć do diety, co suplementować. Nie czekaj z założonymi rękami. Weź swoje zdrowie w swoje ręce.

Nauczysz się odpowiednio odżywiać swój organizmu pod względem witaminowo-mineralnym. Dzięki temu zmniejszysz wszystkie negatywne objawy, które Ci towarzyszą. Dowiesz się, o jakie witaminy i składniki mineralne zadbać. Czy można je dostarczyć z dietą, czy trzeba suplementować? Jeśli suplementować, to które suplementy są warte uwagi, a na które szkoda pieniędzy? W kursie szczegółowo omawiam rolę witamin i składników mineralnych w niedoczynności tarczycy i Hashimoto. Dostaniesz mnóstwo wiedzy połączonej z praktycznymi wskazówki, które będziesz mogła zastosować w życiu codziennym i poprawić swój stan zdrowia.

Bibliografia:
1. Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., „Dietoterapia”
2. Pitchford P., „Odżywianie dla zdrowia”
3. Jaworska K., Lener M., Jakubowska A. i wsp.. „Selen w prewencji raków”
4. Karwat., „Rola selenu i selenoprotein w organizmie ludzkim”
5. Zagrodzki P., Kryczyk J., „Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto”
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11846167
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2841842
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4377864/
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10963212
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23046013
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26305620
12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1424183
13. http://jsite.uwm.edu.pl/articles/view/1030/
14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28639965
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18258628
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22749175

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Cześć!

Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.

Umów się na konsultację ze mną!

Sprawdź czy i jak mogę Ci pomóc! Wspólnie poszukajmy rozwiązania Twoich problemów.

Ta strona korzysta z ciasteczek (pliki cookies), aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Przekazując swoje dane w trakcie korzystania ze strony wyrażasz zgodę na ich przetwarzanie i przechowywanie na serwerze. Dane te są przechowywane w sposób bezpieczny, a ich administratorem jest Marta Skoczeń prowadząca działalność pod nazwą Poradnia dietetyczna „Apetyt na Życie” specjalista ds. żywienia Marta Skoczeń. W każdej chwili możesz żądać ich usunięcia za pomocą formularza kontaktowego.