Niedoczynność tarczycy, insulinooporność i PCOS bardzo często występują razem. Mówi się nawet, że to taka „trójka”. Są też najczęściej występującymi endokrynopatiami u kobiet w wieku rozrodczym. Gdy Pacjentki zgłaszają się do mnie tylko z jednym z tych zaburzeń, np. niedoczynnością tarczycy, to zazwyczaj okazuje się, że mają też insulinooporność lub PCOS, albo i jedno i drugie. Tak samo, jak zgłaszają się z insulinoopornością, bardzo często okazuje się, że mają też niedoczynność tarczycy. Insulinooporność, niedoczynność tarczycy i PCOS są dosyć mocno powiązane ze sobą i dziś na tym się skupimy. Jakie to są związki?
Z niedoczynnością tarczycy mamy do czynienia w sytuacji niedoboru hormonów tarczycy. Tarczyca produkuje ich niewystarczającą ilość lub też może występować oporność na działanie hormonów tarczycy na poziomie komórkowym. A hormony tarczycy kontrolują funkcje życiowe praktycznie całego organizmu. Zaburzenia pracy tarczycy wpływają na rozwój wielu innych problemów zdrowotnych i dlatego jest tak dużo różnych objawów niedoczynności tarczycy.
Jedną z funkcji, która ma znaczenie w kontekście tego artykułu jest wpływ hormonów tarczycy na metabolizm. Tarczyca jest odpowiedzialna za około 30% spoczynkowej przemiany materii, dlatego przy niedoborze hormonów tarczycy dostarczana z pożywieniem energia jest magazynowana w postaci tkanki tłuszczowej, co prowadzi do nadwagi i otyłości. W badaniach kobiety z TSH >2,5 mIU/l miały większe BMI, wyższy wskaźnik insulinooporności i poziom wolnego testosteronu w porównaniu do kobiet z niższym TSH<2,5 mIU/l.
Insulinooporność to zaburzenie homeostazy glukozy, polegające na zmniejszeniu wrażliwości tkanki mięśniowej, tłuszczowej, wątroby oraz innych tkanek na insulinę, pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego poziomu we krwi. Wyróżniamy 2 postacie insulinooporności: obwodową i wątrobową. Insulinooporność obwodowa rozwija się w mięśniach szkieletowych i tkance tłuszczowej. Objawia się zaburzeniem wykorzystania glukozy przez tkankę mięśniową oraz zwiększeniem lipolizy w tkance tłuszczowej ze zwiększonym uwalnianiem wolnych kwasów tłuszczowych. Z kolei insulinooporność wątrobowa polega na nasileniu glikogenolizy (rozkład glikogenu na glukozę) i glukoneogenezy (rozkład np. aminokwasów na glukozę) oraz wytwarzaniu frakcji VLDL cholesterolu i triglicerydów przez komórki wątroby. Wiem, że może to brzmieć skomplikowanie, ale jest to potrzebne do zrozumienia dalszych treści artykułu 😉
Zaburzenia pracy tarczycy mogą prowadzić do zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Ich nasilenie jest proporcjonalne do nasilenia zaburzeń pracy tarczycy. Prawidłowy metabolizm glukozy może zostać zaburzony zarówno przez niedobór, jak i nadmiar hormonów tarczycy. W niedoczynności tarczycy najczęściej występuje insulinooporność obwodowa. Związane jest to ze zmniejszonym wychwytem glukozy, nasileniem jej oksydacji, a także ze zwiększonym stężeniem wolnych kwasów tłuszczowych. W badaniach u osób z niedoczynnością tarczycy transport glukozy stymulowany insuliną był zmniejszony z powodu uszkodzenia GLUT4, czyli transportera glukozy.
W badaniach również zauważono korelację, że im mniejszy jest poziom hormonów tarczycy, tym mniejsza jest wrażliwość tkanek na insulinę. Wyniki badań potwierdzają występowanie u osób z niedoczynnością tarczycy wyższych poziomów insuliny oraz zmian w zużyciu glukozy, co przyczynia się do zwiększonej oporności na insulinę.
Prosto można to wytłumaczyć jeszcze tak. W niedoczynności tarczycy spowalnia metabolizm. To może prowadzić do nadwagi, otyłości. A nadwaga, otyłość są jedną z przyczyn insulinooporności. Ale! Są również szczupłe osoby, które mają niedoczynność tarczycy i insulinooporność, więc nie jest to regułą.
Z drugiej strony, ciągle podwyższony poziom insuliny utrudnia konwersję T4 do T3. Insulinooporność zwiększa oporność komórek również na hormony tarczycy. I tworzy się trochę takie błędne koło…
Zespół policystycznych jajników można trochę opisać jak worek różnych zaburzeń hormonalnych. Kryteria rozpoznania zespołu policystycznych jajników wielokrotnie ulegały zmianie i tak naprawdę ciężko dokładnie zdefiniować czym jest i jak rozpoznać PCOS. Można powiedzieć, że PCOS charakteryzująca się zaburzeniami miesiączkowania, problemami z zajściem w ciążę, nadwagą i innymi zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak hiperandrogenizm i insulinooporność. Dodatkowo na jajnikach mogą występować pęcherzyki, dlatego warto zrobić badanie USG. Zdiagnozowanie PCOS jest dosyć trudne.
PCOS jest to zespół policystycznych jajników – zespół różnych zaburzeń hormonalnych. Natomiast PCO są to policystyczne jajniki. Na badaniu USG można zauważyć wtedy charakterystyczne pęcherzyki. Ale same pęcherzyki na jajnikach nie świadczą jeszcze o tym, że mamy PCOS. Można mieć PCO bez PCOS i PCOS bez PCO. I można mieć PCOS z PCO. PCOS nie rozpoznaje się na podstawie samego badania USG.
W zespole policystycznych jajników często występują zaburzenia metabolizmu glukozy, insulinooporność i hiperinsulinemia. Szacuje się, że u 50-70% kobiet z PCOS występuje insulinooporność, a ryzyko wystąpienia cukrzycy jest 5-10 razy większe w stosunku do kobiet zdrowych. Insulina stymuluje jajniki do produkcji androgenów. Badania wykazały, że insulina działa na jajnikową steroidogenezę, stymulując syntezę androgenów w komórkach tekalnych, z tego względu kobiety z insulinoopornością częściej mają PCOS. Wykazano, że nadmierne wytwarzanie i wydzielanie androgenów wpływa na obniżenie wrażliwości insulinowej.
Badania sugerują istnienie wspólnej etiologii pomiędzy hiperandrogenizmem, insulinoopornością i hiperinsulinemią, ale nie zostało to jeszcze dokładnie poznane. Dodatkowo insulinooporność może występować niezależnie od masy ciała, ale znacznie częściej stwierdza się ją u kobiet otyłych z PCOS niż u szczupłych.
Związek niedoczynności tarczycy z PCOS wciąż nie jest do końca jasny. Szlak patofizjologiczny łączący te dwa zaburzenia nie został do tej pory jasno określony. Najprawdopodobniej jest to związane z nadmierną masą ciała, zwiększonym BMI i insulinoopornością, które są wspólne dla obu stanów. Nieleczona niedoczynność tarczycy powoduje spowolnienie metabolizmu oraz nasilenie insulinoporności, która odgrywa ważną rolę w rozwoju PCOS. Leczenie zaburzeń czynności tarczycy może przywrócić prawidłową funkcję jajników, miesiączkowanie i płodność. Częstość występowania niedoczynności tarczycy z TSH w przedziale od 4,5 do 10 mIU/l jest wyższa wśród kobiet z PCOS niż u kobiet zdrowych.
Coraz częściej mówi się, że PCOS też może być chorobą autoimmunologiczną. W 2013 r. ukazała się metaanaliza artykułów naukowych badających powiązania pomiędzy PCOS a chorobami autoimmunologicznymi tarczycy. Według badań PCOS może należeć do grupy chorób autoimmunologicznych i mieć bliski związek z chorobami autoimmunologicznymi tarczycy. Zauważono, że przeciwciała ATPO częściej występują u kobiet z PCOS w porównaniu do zdrowych kobiet – badania pokazały, że występują u 27% pacjentek z PCOS w porównaniu z 8% w grupie kontrolnej. Kobiety z PCOS mają wyższy poziom przeciwciał tarczycowych, większą objętość tarczycy, a ich tarczycy są bardziej hipoechogeniczne w porównaniu z grupą kontrolną. Dodatkowo wykazano, że współwystępowanie choroby autoimmunizacyjnej tarczycy było związane z gorszą odpowiedzią na leczenie u niepłodnych kobiet z PCOS.
A to czy autoimmunologiczne zapalenie tarczycy predysponuje do rozwoju PCOS czy to PCOS jest zwiastunem autoimmunologicznego zapalenia tarczycy wciąż nie jest do końca rozstrzygnięte.
Pacjentki z BMI > 25 wykazywały większą tendencję do występowania zaburzeń pracy tarczycy. Wartości TSH > 2,5 były częściej obserwowane u kobiet z wyższym BMI. U kobiet z PCOS i z niedoczynnością tarczycy częściej występowało zwiększone BMI w połączeniu insulinnopornością w porównaniu do pacjentek z prawidłową pracą tarczycy. Zwiększona masa ciała jest bardzo związana z niedoczynnością tarczycy, Hashimoto, insulinoopornością, PCOS. I bardzo często zmniejszenie masy ciała do zdrowego poziomu jest rozwiązaniem.
Gdy masz niedoczynność tarczycy, sprawdź czy nie masz insulinooporności i PCOS. Masz insulinooporność? Sprawdź czy nie masz niedoczynności tarczycy i PCOS. Gdy masz PCOS, sprawdź czy nie masz niedoczynności tarczycy i Hashimoto.
Kluczem jest zmiana stylu życia, odżywiania i aktywność fizyczna. Wiem, że jest to tak bardzo, bardzo ogólnie. Jednak często szczegóły trzeba dopasować indywidualnie do sytuacji zdrowotnej danej osoby. I w tym mogę Ci pomóc 🙂
Jeśli masz różne problemy zdrowotne, zaburzenia gospodarki cukrowej, hormonalne, pogorszone samopoczucie, czujesz, że potrzebujesz pomocy i wsparcia, możesz umówić się na wstępną konsultację ze mną. Dokładnie przeanalizujemy Twoją sytuację zdrowotną, objawy i samopoczucie. Wspólnie znajdziemy przyczyny problemów, ustalimy, co warto zrobić, w którą stronę iść. Wprowadzimy odpowiednie działania.
Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.
Udało Ci się połączyć ze mną przez sieci społecznościowe?
Wszystkie treści zamieszczane na tym blogu służą celom wyłącznie edukacyjnym i nie zastąpią profesjonalnej porady lekarskiej. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystywania informacji zawartych na stronie. Treści na blogu są moją pracą autorską. Zabraniam kopiowania ich w całości i we fragmentach bez odpowiedniej zgody i podania źródła. Na podstawie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83).
Dziękuję za podzielenie się tymi informacjami na temat niedoczynności tarczycy i insulinooporności. Bardzo podobają mi się Twoje zalecenia dotyczące PCOS i objawów niedoczynności tarczycy.
Bardzo się cieszę!
Dodaj komentarz