Alergia na białka mleka i nietolerancja laktozy często są ze sobą mylone. Wiele osób nie odróżnia alergii od nietolerancji i na równi traktuję dietę bezmleczną z dietą bezlaktozową. Jednak różnice są znaczne i warto je znać, żeby sobie jak najlepiej pomóc, a nie jeszcze bardziej zaszkodzić. Z tego względu postanowiłam napisać ten artykuł. Omawiam w nim dokładnie, czym jest nietolerancja laktozy, jakie są jej objawy, jaką diagnostykę wykonać i jak powinna wyglądać dieta bez laktozy. Następnie tak samo omawiam alergię na białka mleka i na koniec porównuje obie diety. Myślę, że warto, żebyś zapoznała się z tematem i wiedziała, jak wygląda dieta bezmleczna czy dieta bez laktozy.
Laktoza to cukier mleczny, który składa się z cząsteczki glukozy oraz cząsteczki galaktozy. Z nietolerancją laktozy mamy do czynienia, gdy nasze kosmki jelitowe nie produkują wcale lub produkują zbyt mało laktazy, czyli enzymu umożliwiającego trawienie laktozy. W przeciwieństwie do alergii tutaj reakcja zachodzi bez udziału naszego układu immunologicznego. Nietolerancja laktozy może pojawić się w każdym wieku. Jednak zauważono, że laktaza działa najlepiej u niemowląt, małych dzieci, a z biegiem czasu jej produkcja u niektórych osób może stopniowo się zmniejszać. Z tego względu niektórzy ludzie dorośli, starsi mogą mieć problem z nietolerancją laktozy. Nietolerancję laktozy możemy podzielić na hipolaktazję i alaktazję. Alaktazja, czyli wrodzona nietolerancja laktozy, występuje wtedy, gdy dziecko od urodzenia nie posiada zdolności wytwarzania laktazy. Jest to całkowity brak produkcji laktazy, który wynika z zaburzeń genetycznych i objawia się już w pierwszych dniach życia dziecka. Występuje bardzo rzadko. Natomiast hipolaktazja polega na znacznym zmniejszeniu produkcji laktazy i jest dużo częściej spotykana. Dzieli się na hipolaktazje pierwotną i wtórną. Hipolaktazja pierwotna jest spowodowana polimorfizmem genu LCT, co powoduje problemy w wytwarzaniu laktazy. Ujawnia się w okresie dojrzewania lub we wczesnym wieku dorosłym. Z kolei hipolaktazja wtórna, czyli nabyta ma charakter przejściowy lub utrwalony, w zależności od rodzaju i czasu działania czynnika uszkadzającego błonę śluzową jelita cienkiego. Postać utrwalona najczęściej występuje w połączaniu z innymi chorobami np. u osób cierpiących na celiakię, chorobę Leśniewskiego-Crohna, mukowiscydozę, chorobę Whipple’a. Charakter przejściowy występuje najczęściej w wyniku stosowania leków niszczących błonę śluzową jelita np. antybiotyków, NLPZ czy częstego spożywania alkoholu.
1. Bóle brzucha
2. Wzdęcia
3. Biegunki
4. Mdłości
5. Gazy
6. Uczucie “przelewania” w brzuchu
7. Skurcze żołądka
Objawy nietolerancji mogą pojawić się od razu po spożyciu posiłku lub z opóźnieniem. Jednak najczęściej szybko pojawiają się po spożyciu produktów mlecznych, że można powiązać ze sobą objawy z czynnikiem je wywołującym. Na intensywność objawów ma wpływ przede wszystkim ilość spożytej laktozy i wielkość produkcji laktazy przez kosmki jelitowe. Jednak może to zależeć też od innych czynników jak, np. ilość błonnika czy tłuszczu spożywanego w tym samym posiłku.
Mamy tu do wyboru:
1. Wodorowy test oddechowy – test ten polega na podaniu na czczo roztworu zawierającego określoną dawkę laktozy (1,75 g/kg masy ciała, maks. 50 g laktozy), a następnie zmierzeniu stężenia wodoru w wydychanym powietrzu w 3 kolejnych próbkach. Przekroczenie stężenia wodoru wskazuje na nietolerancję laktozy. Jednak należy pamiętać o tym, że każdy organizm ma też indywidualną tolerancję laktozy.
2. Analiza pH stolca – niestrawiona laktoza wywołuje zakwaszenie kału i kwaśne pH stolca oznacza nietolerancję pokarmową.
3. Test doustnego podawania laktozy – pacjentowi podaje się doustnie laktozę, a następnie lekarz oznacza stężenie glukozy we krwi
4. Endoskopia – podczas badania endoskopowego zostaje pobrany wycinek jelita cienkiego w celu określenia zawartości w nim laktazy
5. Badania genetyczne – poszukiwaniem mutacji w genie kodującym laktazę (LCT)
6. Test oparty na badaniu moczu – bada się poziom galaktozy (podobnie jak przy badaniu surowicy krwi) w moczu po uprzednim podaniu pacjentowi 50 g laktozy z etanolem.
W przypadku nietolerancji laktozy zaleca się dietę bez laktozy. Eliminuje się nabiał z laktozą, ale także inne produkty mające ją w składzie jak np. słodycze, wyroby cukiernicze, kiełbasy, wędliny, a także leki i suplementy. Fermentowane produkty mleczne jak np. jogurt czy kefir zawierają mniej laktozy w porównaniu do mleka. Jest to wynik fermentacji bakteryjnej. Jednak niektórzy producenci dodają do swoich jogurtów naturalnych mleko w proszku, żeby poprawić ich konsystencję czy smak. Dzięki dodatkowi mleka w proszku jogurty stają się bardziej kremowe, co zachęca ludzi do kupienia ich. Jeśli weźmiesz jogurt z mlekiem w proszku będzie ładny, gładki, kremowy, puszysty. Natomiast jogurt bez mleka w proszku może być rozwarstwiony i można zauważyć jak „stoi” na nim trochę wody. Dodatkowo zagęszczanie jogurtów mlekiem w proszku powoduje wzrost zawartości laktozy, dlatego powoduje to problemy u osób z nietolerancją. Może właśnie tak być, że nasz układ pokarmowy szybko zareaguje po spożyciu mleka, a już po innych przetworach mlecznych, w których laktoza występuje w mniejszych ilościach w wyniku procesu fermentacji reakcja ta nie będzie tak silna. Dodatkowo zdarza się tak, że jedna osoba z nietolerancją laktozy silnie zareaguje na dany produkt, a druga dużo mniej i lepiej. Tu istotną kwestią jest też właśnie indywidualna tolerancja laktozy, która u każdego może być inna. Nie zawsze w przypadku nietolerancji laktozy istnieje konieczność całkowitej jej eliminacji. W niektórych sytuacjach rozwiązaniem może być stosowanie laktazy w formie kapsułek kilkanaście minut przed posiłkiem. Tego rodzaju tabletki zaleca się przyjmować doraźnie, tylko przed planowanym posiłkiem zawierającym produkty z laktozą np. na jakimś przyjęciu rodzinnym czy na imprezie ze znajomymi. Nie zaleca się przyjmowania ich na stałe.
Do produktów mlecznych bez laktozy dodaje się laktazę, czyli enzym wpływający na podzielenie cząsteczki laktozy na glukozę i galaktozę. Produkt bez laktozy to produkt z już rozdzieloną glukozą i galaktozą. Z tego względu będzie też słodszy, bo mamy rozbity cukier laktozę na słodszą glukozę i galaktozę. Osoby, które mają nietolerancją laktozy powinny wybierać produkty bez laktozy, które w tej sytuacją będą lepszym, ale i jedynym wyborem. Jednak ludzie, którzy nie mają z tym problemu, powinni wybierać zwykłe produkty z laktozą. Przede wszystkim, dlatego, że mleko bez laktozy jest słodsze i ma wyższy indeks glikemiczny. Z tego względu nie poleca się go osobom z insulinoopornością czy cukrzycą. Dodatkowo laktoza stanowi pożywkę dla bakterii kwasu mlekowego, które znajdujących się w naszych jelitach i pomaga lepiej wchłaniać wapń. Uważam, że produkty tego rodzaju powinno wybierać się tylko wtedy, kiedy naprawdę jest taka potrzeba.
Ważne zapamiętania jest to, że na powstanie wtórnej nietolerancji laktozy może mieć wpływ dieta eliminacyjna. Gdy jesteśmy przez długi czas na diecie bez laktozy, nasz organizm stopniowo przestaje wytwarzać laktazę. Enzym ten, laktaza zaczyna zanikać. Jeśli czegoś nie używamy, to przestaje to działać. Z tego powodu bardzo często osoby, które same, bez żadnego powodu przestały spożywać nabiał czy produkty z laktozą, po powrocie do nich odczuwają negatywne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Profilaktyczne usuwanie laktozy z diety nie ma sensu. Można wtedy przysporzyć sobie jeszcze więcej problemów, a także w przyszłości utrudnić ewentualną potrzebną diagnostykę.
Alergia na białka mleka krowiego dotyczy białek, które znajdują się w mleku i jest odpowiedzią układu odpornościowego na uczulający czynnik. Najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci, natomiast rzadziej u osób dorosłych. Układ odpornościowy rozpoznaje niektóre białka mleka jako szkodliwe i atakuje je, walczy z nimi, chociaż same w sobie nie stanowią zagrożenia. Najczęściej występuje alergia na kazeinę, która stanowi 80% białek mleka. Pozostałe 20% to białka serwatkowe. Uczulenie może także dotyczyć innych białek: laktoalbuminy, glikoproteiny, albuminy surowicy bydlęcej, alfa-laktoglobuliny oraz beta-laktoglobuliny. Największą immunogennością charakteryzują się beta-laktoglobulina oraz alfa-laktoalbumina. Warto też zwrócić uwagę, że osoby z alergią na białka mleka mogą także źle reagować na wołowinę i cielęcinę. Dodatkowo ważne jest to, że białka mleka nie tracą właściwości uczulających także po obróbce termicznej, po odgrzaniu, choć niektóre osoby mogą dużo lepiej tolerować produkty mleczne po ich przetworzeniu w wysokich temperaturach.
1. Pokrzywka
2. Swędzenie skóry
3. Atopowe zapalenie skóry
4. Łzawienie
5. Katar
6. Kichanie
7. Zapalenie spojówek
8. Migrenowe bóle głowy
9. Biegunki
10. Bóle brzucha
11. Gazy
W przypadku silnej alergii może także wystąpić wstrząs anafilaktyczny.
Ze względu na podobieństwa wielu objawów alergii na białka mleka i nietolerancji laktozy warto zrobić odpowiednią diagnostykę w obu kierunkach.
W celu zdiagnozowania alergii na białka mleka przeprowadza się punktowe testy skórne oraz badanie IgE z krwi. Jednak wynik zawsze powinny być interpretowane w połączeniu z danymi uzyskanymi podczas wywiadu, objawami klinicznymi oraz wynikami eliminacji białek mleka z diety.
Często obserwuję w Internecie, w rozmowach z kobietami, które się do mnie zgłaszają, że istnieje problem z rozróżnieniem diety bezmlecznej od diety bez laktozy. Odróżnieniem alergii na białka mleka z nietolerancja laktozy. Jednak różnice są istotne i w zależności od przypadku inne są zalecenia. Gdy mamy nietolerancję laktozy można spożywać produkty mleczne bez laktozy np. mleko bez laktozy czy jogurt bez laktozy. Natomiast dieta bezmleczna jest dużo bardziej restrykcyjna. W przypadku alergii na białka mleka z diety należy wyeliminować wszystkie źródła białka mleka krowiego, w tym także mleka owczego i koziego ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji krzyżowej. Nie można spożywać produktów bez laktozy, bo one nie mają laktozy, ale znajdują się w nich białka mleka.
Pamiętaj, że jeśli musisz być na diecie bezmlecznej to musisz wykluczyć nie tylko te produkty, po których ewidentnie widać, że są mleczne, czyli np. mleko, sery, jogurty, kefiry, masło, śmietanę. Musisz także pamiętać o wykluczeniu produktów, w których mleko występuje w postaci ukrytej jak np. czekolada, słodycze, sosy, różne bułeczki, ciasta, ciasteczka, cukierki, niektóre wędliny, kiełbasy, czy też leki i suplementy. Osoby na diecie bezmlecznej powinny dokładnie czytać składy produktów, które kupują i pytać kelnerów o skład posiłków w restauracjach.
Masło klarowane nazywane jest inaczej ghee. Wytwarza się je poprzez klarowanie masła, czyli powolne podgrzewanie, długotrwałe gotowanie na małym ogniu. W wyniku tego zostają usunięte z niego różne zanieczyszczenia, woda, substancje stałe, a w tym także kazeina i laktoza. Dzięki temu wiele osób będących na diecie bezmlecznej lub bez laktozy toleruje masło klarowane i może je spożywać. Warunkiem jest jednak to, żeby było dobrej jakości i dokładne oczyszczone. Dodatkowo charakteryzuje się dłuższym okresem przydatności do spożycia. Masło klarowane jest lekkostrawne i ma delikatniejszy smak niż tradycyjne masło. Zawiera kwas masłowy, który ma działanie łagodzące i przeciwzapalne, a także odżywia kosmki jelitowe.
Tak! Jeśli masz alergię lub nietolerancję powinnaś stosować dietę bezmleczną. Nie powinnaś myśleć w ten sposób, że zjem jogurt czy ser, poboli brzuch, będę miała biegunkę i jakoś to przeżyję. Niestety to nie jest takie proste. Biegunki, bóle brzucha, zaparcia wpływają negatywnie na nasz organizm. Mogą przyczyniać się do podrażnienia błony śluzowej i powodować zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej. A to z kolei powoduje zaburzeniem wchłaniania wielu witamina, składników mineralnych i pokarmowych przyczyniając się do powstania niedoborów w naszym organizmie. Z kolei te niedobory wywołują dalsze negatywne konsekwencje np. niedożywienie organizmu, spadek wagi, pogorszenie nastroju, wypadanie włosów, suchą skórę, problemy hormonalne, ze snem, osłabienie, problemy z gospodarką węglowodanową itd… Warto mieć to na uwadze. W naszym organizmie wszystko jest ze sobą powiązane, wszystko na coś wpływa i nie pozostaje bez konsekwencji.
Wbrew pozorom stosowanie diety bezmlecznej nie jest proste. Nie wystarczy tylko zrezygnować z produktów mlecznych i tyle. W naszej społeczności, typowej polskiej diecie produkty mleczne uchodzą za główne źródło wapnia i właśnie przechodząc na dietę bezmleczną trzeba zadbać o prawidłową jego podaż. Często zgłaszają się do mnie kobiety, które same przeszły na dietę bezmleczną i jak sprawdzam ich dzienniczek żywieniowy, to tego wapnia w ogóle tam nie ma. A niedobór wapnia wiąże się z wieloma poważnymi konsekwencjami dla naszego zdrowia.
1. Nieprawidłowości w krzepnięciu krwi
2. Zaburzenia kurczliwości mięśni
3. Krzywica u dzieci (nieprawidłowe uwapnienie kości), a osteomalacja i osteoporoza u osób dorosłych
4. Zaburzenia neurologiczne
5. Tężyczka
6. Nadciśnienie
7. Hipokalcemia, czyli obniżenie stężenie wapnia we krwi, objawia się kurczami mięśni twarzy, rąk i stóp, mrowieniem warg, języka, palców nóg i ogólnym bólem mięśni, próchnicą zębów, wypadaniem włosów, łamliwością paznokci, bezsennością, problemami z pamięcią i koncentracją, częstymi krwotokami z nosa.
Zanim zdecydujesz się samodzielnie przejść na dietę bezmleczna lub bezlaktozową wykonaj odpowiednie badania i skonsultuj się ze specjalistą – lekarzem, dietetykiem. Często działanie na własną rękę, wykluczanie określonych produktów może przynieść więcej szkody niż pożytku i utrudnić ewentualną, późniejszą, ważną diagnostykę. Pamiętaj także, że wykluczanie jednych produktów, zastępowanie ich innymi i bilansowanie diety pod względem witamin i składników mineralnych nie jest wcale proste. Warto najpierw zaczerpnąć wiedzy w tym aspekcie, skonsultować się ze specjalistą i nauczyć się, jak właściwie układać dietę eliminacyjną.
Tak, tak też może się zdarzyć. Często też nabiał przyczynia się do wielu problemów skórnych czy trądziku.
Jeśli masz różne problemy zdrowotne, zaburzenia gospodarki cukrowej, hormonalnej, pogorszone samopoczucie, czujesz, że potrzebujesz pomocy i wsparcia, możesz umówić się na wstępną konsultację ze mną. Razem dokładnie przeanalizujemy Twoją sytuację zdrowotną, objawy i samopoczucie. Wspólnie znajdziemy przyczyny problemów, ustalimy, co warto zrobić, w którą stronę iść. Wprowadzimy odpowiednie działania.
Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.
Udało Ci się połączyć ze mną przez sieci społecznościowe?
Wszystkie treści zamieszczane na tym blogu służą celom wyłącznie edukacyjnym i nie zastąpią profesjonalnej porady lekarskiej. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystywania informacji zawartych na stronie. Treści na blogu są moją pracą autorską. Zabraniam kopiowania ich w całości i we fragmentach bez odpowiedniej zgody i podania źródła. Na podstawie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83).
Ciekawy artykuł. Eliminuje z naszej diety produkty mleczne że względu na zmiany skórne u synka. Chociaż szkoda nam tych pysznych mlecznych przetworów.
Warto pomyśleć o innych alternatywach, jak np. napoje czy jogurty roślinne 😉
Bardzo dobrze opracowany materiał. Chociaż nie mam problemów z tolerancją laktozy, to przeczytałam z zainteresowanie
Dziękuję, cieszę się 😉
Świetne opracowanie. Nietolerancja białek mleka czy laktozy to naprawdę duży problem dla wielu osób, ze względu na wykorzystywanie ich niemal w każdym produkcie. A laktozę tak często stosuje się jako wypełniacz w lekach dostępnych w aptece, czy też w lekach recepturowych.
Zgadzam się, z tego względu warto sprawdzać skład leków czy suplementów przed spożyciem.
Ja uwielbiam laktozę, dodaję jej do milky stautów jak w domu ważę piwo w tym stylu, albo do świątecznych piw
Bardzo ciekawy artykuł i solidnie opracowany, ale w takim razie po co jeść i pić mleko skoro stwarza tyle problemów ??
Dodaj komentarz