Czego nie wiesz o lekach z hormonami tarczycy? Dziś chcę z Tobą porozmawiać na temat leków z hormonami tarczycy. Przede wszystkim na temat Euthyroxu i Letroxu, ponieważ są najczęściej przepisywane osobom z niedoczynnością tarczycy. Na początku chcę jednak zaznaczyć 2 bardzo ważne kwestie.
Po pierwsze nie jestem ani lekarzem ani farmaceutą. Informacje, które zwarłam w tym artykule opierają się na wiedzy, którą zdobyłam w różnych źródłach i na doświadczeniu w pracy dietetyka z osobami chorymi. Też na swoim doświadczeniu, ponieważ sama mam niedoczynność tarczycy i Hashimoto.
Po drugie, chcę, żebyśmy się dobrze zrozumieli. Ja nie mówię, że leki są złe, bez sensu, że są szkodliwe, nie potrzebne. Absolutnie. Są sytuacje, kiedy są one naprawdę potrzebne lub nawet ratują życie np. u osób z wyciętą tarczycą. Bez hormonów tarczycy nie da się żyć. Jednak uważam, że jest kilka ważnych informacji, które osoby z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto powinny wiedzieć. Zarówno te, które przyjmują hormony tarczycy, jak i te, które ich nie przyjmują.
Może powinnam tylko o diecie, skoro jestem dietetykiem? Ale! Dane pokazują, że ok. 40% osób przyjmujących leki nie uzyskuje odpowiedniego stężenia TSH. Natomiast wśród osób starszych jest to aż ok. 57%. To bardzo dużo! Dodatkowo u niektórych osób pomimo przyjmowania leków w dawkach zalecanych przez lekarzy nadal utrzymują się objawy niedoczynności tarczycy i pogorszone samopoczucie. To pokazuje, że sam lek to za mało. Nie wystarczy łyknąć tabletkę i wszystko będzie dobrze. Będzie po sprawie. Hormony się uregulują, a Ty będziesz czuła się świetnie. Tu w grę wchodzi, jeszcze kilka innych, ważnych kwestii.
Ale po kolei…
Euthyrox i Letrox, czyli najbardziej popularne leki stosowane w niedoczynności tarczycy, zawierają lewotyroksynę. Jest to syntetyczny analog tyroksyny (T4), czyli jednego z hormonów tarczycy. Tarczyca produkuje przede wszystkim właśnie T4, a w mniejszej ilości T3. Lewotyroksynę stosuje się w celu osiągnięcia i utrzymania równowagi hormonalnej organizmu, kiedy nasz organizm nie jest w ogóle w stanie wytwarzać hormonów tarczycy lub w wystarczającej ilości.
Zgodnie z ulotką:
1. Leczenie wola obojętnego
2. Zapobieganie nawrotom po chirurgicznym usunięciu wola obojętnego, w zależności od stopnia zachowanej czynności tarczycy po operacji
3. Terapia substytucyjna w niedoczynności tarczycy
4. Terapia supresyjna w raku tarczycy
5. Zastosowanie diagnostyczne w testach zahamowania czynności tarczycy
I właśnie są przypadki, kiedy leki są naprawdę konieczne. Nie ma innego wyjścia. Jednak też są czasami po prostu nadużywane i przyjmowane w zbyt dużych dawkach. Można to zrobić inaczej. Ale o tym dalej 😉
Skuteczność leczenia niedoczynności tarczycy w bardzo dużym stopniu zależy właśnie od dobrze dobranej dawki lewotyroksyny. A ona jest uzależniona od wielu czynników. Dawka jest kwestią bardzo indywidualną. Dobiera się ją na podstawie wyników badań laboratoryjnych i oceny klinicznej Pacjenta. Jego objawów, samopoczucie, innych problemów zdrowotnych, chorób towarzyszących. Leczenie zaleca się rozpoczynać od małych dawek i stopniowo zwiększać do uregulowania wyników badań i dobrego samopoczucia Pacjenta.
• Czynniki fizjologiczne
Dużą rolę odgrywa tu wiek. Inny jest metabolizm leku u dzieci, inny u dorosłych, a inny u osób starszych.
• Czynniki patofizjologiczne
Choroby przewodu pokarmowego mają istotny wpływ na biodostępność lewotyroksyny. Szczególną uwagę należy zwrócić na zakażenie Helicobacter pylori, stany zapalne błony śluzowej żołądka, choroby żołądka i dwunastnicy, chorobę refluksową przełyku, nietolerancję laktozy, celiakię, choroby jelit, w tym także nieswoiste zapalenia jelit, zespół jelita krótkiego, zabiegi bariatryczne.
• Postać leku, forma – tabletki, forma płynna
• Dieta i nawyki żywieniowe
• Godzina, czas, pora przyjmowania leków
Dodatkowo warto pamiętać o tym, że osoby o mniejszej masie ciała potrzebują mniejszej dawki leku. Jest tyle zmiennych, że naprawdę nie warto porównywać się z innymi osobami pod względem przyjmowanej dawki.
Mnie osobiście bardzo wykurzają posty na różnych grupach, gdzie ktoś wrzuca swoje wyniki badań i pyta: Jaka dawka Euthyroxu będzie dobra? Zmniejszyć czy zwiększyć dawkę? Jaką dawkę przyjmujecie przy takich wynikach? Te pytania naprawdę nie powinny być kierowane do nieznajomych na grupie. To nie są pytania do osób, które nic o Tobie nie wiedzą. Nie wiedzą nic o czynnikach, które wyżej wymieniłam w punktach. Dawki hormonów tarczycy nie dobieramy wróżąc z fusów, ale właśnie mając na uwadze mnóstwo indywidualnych czynników. Dla każdej osoby z różnymi problemami, objawami, wynikami będzie dobra inna dawka leku. Tu nasza masa ciała, wiek, inne choroby, dolegliwości, odżywianie ma niesamowite znaczenie.
Wchłanianie lewotyroksyny ma miejsce głównie w jelicie cienkim. Rozpoczyna się ok. 60-90 min. po przyjęciu leku. Już ta informacje powinna dać Ci do myślenia, jak ważne jest zachowanie odstępu między lekiem a posiłkiem. W niewielkim stopniu lewotyroksyna wchłaniana jest w żołądku, natomiast w około 21% w dwunastnicy, 45% w jelicie czczym i w 35% w jelicie krętym. Wchłanianie lewotyroksyny zależy także od pH soku żołądkowego. Fizjologicznie kwaśne pH soku żołądkowego jest niezbędne do prawidłowego uwalniania i wchłaniania leku. Zbyt wysokie, zasadowe pH powoduje zmniejszenie wchłaniania lewotyroksyny. Stosowanie leków IPP zmniejsza dostępność lewotyroksyny przez zmniejszenie wchłaniania leku z przewodu pokarmowego.
Tak, ma! I to bardzo duże! Na wchłanianie leku wpływa m.in. stopień wypełnienia żołądka pokarmem i czas, jaki upłynął pomiędzy lekiem a posiłkiem. Badania pokazują, że wchłanianie lewotyroksyny zmniejsza się, jeśli lek przyjmujemy po posiłku. Po podaniu 100 mcg leku biodostępności wyniosła 79%, a w obecności pokarmu uległa obniżeniu do 64%. Przyjmowanie leku na czczo znacznie zwiększa jego wchłanianie i poprawia działanie. A to równa się lepsze samopoczucie 😉
A tu jedno z badań 😉
3 grupy pacjentów
1 grupa – lek rano na czczo, godzinę przed posiłkiem
2 grupa – lek 20 min. po posiłku
3 grupa – lek wieczorem, 2h po kolacji
Wyniki pokazały, że przyjmowanie leku rano na czczo godzinę przed posiłkiem powoduje dobrą
absorpcję lewotyroksyny i poprawę wyników badań. Dobre efekty dotyczące wchłaniania leku uzyskano także podczas przyjmowania leku przed snem. Może to wynikać z tego, że czynność jelit w nocy jest mniejsza niż dzień i lewotyroksyna jest dłużej w miejscu, w którym ulega wchłanianiu.
Bardzo często powtarzam, że nasza tarczyca produkuje przede wszystkim T4, które musi przekształcić się w T3. To właśnie T3 jest tym aktywnym metabolicznie hormonem. I to są fakty. Mam nadzieję, że już wszyscy o tym pamiętają 😉 Tak samo jest z lekiem. Główny szlak w metabolizmie lewotyroksyny z leku to też konwersja T4 do T3 przy udziale dejodynaz. Tak samo jak T4 produkowane przez tarczycę, tam samo lewotyroksyna z leku musi się przekształcić w T3. Reakcje te zachodzą w tkankach obwodowych, głównie w wątrobie, jelitach, nerkach. I bez względu na to czy przyjmujesz lek czy nie, warto zadbać o konwersję hormonów tarczycy.
Leki takie, jak Euthyrox czy Letrox zawierają hormony, których nasz organizm nie jest w stanie w ogóle wytwarzać lub w wystarczającej ilości. Stosujemy je w celu uzupełnienia hormonów. Sprawdzą się one w niedoczynności tarczycy, u osoby z wyciętą tarczycą, małą tarczycą. Ale terapia hormonalna nie wyleczy samego Hashimoto, które jest chorobą autoimmunologiczną. Tu mamy problem z układem odpornościowym. Podawanie hormonów nie spowoduje zatrzymania produkcji przeciwciał. Warto o tym pamiętać.
Tarczyca wpływa na nasz metabolizm. Niedobór hormonów tarczycy może przyczyniać się do spowolnienia metabolizmu. Jednak nie wolno przyjmować hormonów tarczycy tylko po to, żeby schudnąć. U osób w stanie eutyreozy przyjmowanie lewotyroksyny nie spowoduje zmniejszenia masy ciała. Natomiast duże dawki leku mogą spowodować ciężkie lub nawet zagrażające życiu działania niepożądane. Dodatkowo nie zaleca się stosowania dużych dawek lewotyroksyny w razem z niektórymi substancjami na odchudzanie, np. z lekami sympatykomimetycznymi.
Lewotyroksyna wchodzi w interakcje z wieloma lekami, suplementami i substancjami. Warto o tym pamiętać i nie przyjmować żadnych leków bezmyślnie. Gdy masz wiele problemów zdrowotnych, przyjmujesz różne leki, zawsze informuj lekarzy o przyjmowanych lekach, żeby ustalił odpowiednie ich pory przyjmowania. Gdy kupujesz jakieś suplementy na własną rękę szczególnie zwracaj uwagę na różne interakcje. Czasami zamiast sobie pomóc, można zaszkodzić. Leki, suplementy i żywność wchodzą ze sobą w interakcje.
1. Preparaty zawierające żelazo, glin, wapń
2. Fibraty (leki stosowane w terapii zaburzeń lipidowych)
3. Leki zmniejszające wydzielanie kwasów żołądkowych, stosowane przy refluksie i chorobie wrzodowej żołądka, leki zobojętniające (antacida), inhibitory pompy protonowej (IPP)
4. Sole kwasów żółciowych
5. Leki przeciwcukrzycowe
6. Preparaty estrogenowe (stosowane przy antykoncepcji i menopauzie)
7. Karbamazepina, fenytoina, fenobarbital (leki przeciwpadaczkowe)
8. Ryfampicyna (antybiotyk stosowany np. w leczeniu gruźlicy)
9. Opioidy (leki narkotyczne, np. morfina) stosowane w leczeniu bólu
10. Amiodaron
11. Sertralina
12. Inhibitory kinazy tyrozynowej (sunitynib, sorafenib, imatynib, aksytynib, motesanib czy vandetanib)
13. Jod
14. Glikokortykosteroidy
15. β-blokery
16. Propylotiouracyl
17. Androgeny (leczenie hormonalne)
18. Salicylany (leki przeciwzapalne, leki przeciwgorączkowe, np. kwas acetylosalicylowy)
19. Dikumarol (leki przeciwzakrzepowe) stosowany przy migotaniu przedsionków, zakrzepicy, zatorowości płucnej
20. Furosemid (lek moczopędny)
Jak widzisz jest tego naprawdę dużo, a to jeszcze nie wszystko. Te leki, substancje mogą nasilać lub zmniejszać działanie lewotyroksyny, zmieniać jej metabolizm. Dlatego naprawdę warto być bardzo ostrożnym, jeśli przyjmujesz wiele leków i suplementów.
To nie jest tak, że każdy bez problemu może przyjmować Euthyrox czy Letrox. Lewotyroksyna też ma swoje przeciwwskazania do stosowania. Na ulotce można przeczytać:
1. Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą wymienioną w punkcie
2. Nieleczona niedoczynność kory nadnerczy, nieleczona niedoczynność przysadki i nieleczona nadczynność tarczycy
3. Leczenia nie wolno rozpoczynać po świeżo przebytym zawale mięśnia sercowego, w czasie zapalenia mięśnia sercowego oraz w czasie ostrego zapalenia wszystkich warstw serca (pancarditis)
4. W czasie ciąży lewotyroksyny nie należy stosować w skojarzeniu z lekami przeciwtarczycowymi w leczeniu nadczynności tarczycy
Wśród typowych przeciwwskazań wymienia się: miażdżycę naczyń, niewydolność wieńcową, zapalenie mięśnia sercowego, tachykardię, dławicę piersiową, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność przysadki i kory nadnerczy oraz nadczynność tarczycy. Jednak pamiętajmy, że kluczowa jest tu indywidualna sytuacja zdrowotna pacjenta. Indywidualnie dobiera się odpowiednie leczenie. Warto o tym pamiętać. Informować o swoich innych problemach, gdy lekarz przepisuje jakieś leki. Nie tylko hormony tarczycy.
W czasie stosowania lewotyroksyny nie powinny występować działania niepożądane, jeśli lek jest stosowany zgodnie z zaleceniami i regularnie są robione badania kontrolne, a także są konsultowane objawy i samopoczucie pacjenta. Działania niepożądane mogą pojawić się, gdy lewotyroksyna wejdzie w interakcje z innymi lekami, substancjami, suplementami i nie będziemy przestrzegać właściwych zasad jej przyjmowania.
Skutki uboczne zdarzają się bardzo rzadko. Mogą się jednak pojawić. Zgodnie z ulotką należą do nich m.in.: trudności z oddychaniem lub połykaniem, ból w klatce piersiowej, podwyższenie ciśnienia krwi, częstsze oddawanie moczu, przemęczenie, omdlenia, zmiany rytmu pracy serca, nudności, zaburzenia cyklu miesiączkowego, nadmierna potliwość, swędzenie skóry, wysypka oraz inne. Czasami pojawiają się również objawy wynikające z przystosowywania się organizmu do syntetycznej lewotyroksyny. Może wystąpić wypadanie włosów, skurcze brzucha, zmiany apetytu, obniżenie nastroju, biegunki i wymioty, bóle głowy oraz osłabienie mięśni.
Można! I należy bardzo z tym uważać! Przedawkowanie prowadzi do polekowej nadczynności tarczycy i mogą się pojawić typowe dla niej objawy, szczególnie gdy na początku zbyt szybko zwiększa się dawkowanie leku. Występują zaburzenia rytmu serca (np. migotanie przedsionków i skurcze dodatkowe), tachykardia, kołatanie serca, dolegliwości dławicowe, ból głowy, osłabienie mięśni, kurcze mięśni, uderzenia gorąca, gorączka, wymioty, zaburzenia miesiączkowania, rzekomy guz mózgu, drżenia, niepokój ruchowy, bezsenność, nadmierne pocenie się, zmniejszenie masy ciała, biegunka.
O każdym działaniu niepożądanym, skutku ubocznym, przedawkowaniu należy koniecznie poinformować lekarza prowadzącego.
Tu nie chodzi o to, że jeśli ktoś przyjmuje hormony tarczycy jest gorszy, a ktoś, kto ich nie przyjmuje jest lepszy. Nie o to chodzi, żeby porównywać przyjmowane dawki leku. Ten, kto przyjmuje mniejszą dawkę jest lepszy. Chcę po prostu podkreślić, żeby do każdych leków podchodzić rozsądnie. To nie magiczne pigułki, które załatwią całą sprawę. To nie cukierki, które można jeść bezmyślnie. One mają wpływ na nasz organizm. Jeśli przyjmujesz Euthyrox, Letrox to nie jest to nic złego. Po prostu rób to mądrze i z głową.
Zachęcam także do posłuchania podcastu w tym temacie 😉
Dołącz do kursu online o składnikach potrzebnych tarczycy. Ten kurs to taki przepis, receptura, która pokaże Ci, jak poradzić sobie z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto. Naturalnie zadbać o Twoją tarczycę i układ odpornościowy. Dzięki przerobieniu kursu zobaczysz, jakie badania warto zrobić. Nauczysz się je czytać, będziesz wiedziała co i w jakich ilościach włączyć do diety, co suplementować. Nie czekaj z założonymi rękami. Weź swoje zdrowie w swoje ręce.
Masz niedoczynność tarczycy? Hashimoto? Zaburzenia gospodarki hormonalnej, problemy z miesiączką, płodnością, PCOS? Umów się na wstępną konsultację ze mną. Dokładnie przeanalizujemy Twoją sytuację zdrowotną, objawy i samopoczucie. Wyznaczymy odpowiednie kierunki i wdrożymy właściwe dla Ciebie działania, żeby poprawić Twoje wyniki badań i samopoczucie 🙂
1. Ulotka leku Euthyrox i Letrox
2. Magdalena Olejniczak-Rabinek „Czynniki wpływające na dostępność biologiczną lewotyroksyny”
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6193522/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18996189/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2758731/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24433025/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24078411/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25643810/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8636317/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28153426/
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25203248/
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20578900/
Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.
Udało Ci się połączyć ze mną przez sieci społecznościowe?
Wszystkie treści zamieszczane na tym blogu służą celom wyłącznie edukacyjnym i nie zastąpią profesjonalnej porady lekarskiej. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystywania informacji zawartych na stronie. Treści na blogu są moją pracą autorską. Zabraniam kopiowania ich w całości i we fragmentach bez odpowiedniej zgody i podania źródła. Na podstawie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83).
