Ciąża to szczególny czas w życiu dla kobiety. Zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Często też dla kobiety stresujący. Zastanawia się co będzie dobre nie tylko dla niej, ale też i dla dziecka. A na prawidłowy rozwój i zdrowie dziecka ogromny wpływ ma stan zdrowia, sposób odżywiania i styl życia kobiety jeszcze przed zajściem w ciążę. Natomiast w czasie ciąży szczególnie warto zwrócić uwagę na odżywianie. Istnieje wiele faktów i mitów na temat odżywiania w ciąży.
Niewłaściwe odżywianie w ciąży wpływa negatywnie na zdrowie matki i dziecka oraz jego dalszy rozwój. Ważne jest, żeby dostarczyć wszystkie składniki odżywcze, których potrzebuje matka i dziecko. Natomiast unikać należy tego, co może szkodzić dziecku. Odżywianie matki w czasie ciąży ma wpływ na rozwój płodu, zdrowie dziecka po urodzeniu, a także w życiu dorosłym. Co też ważne, od odżywiania matki, zależy nie tylko zdrowie dziecka, ale także jej własne zdrowie i samopoczucie.
Tak naprawdę zasady odżywiania w czasie ciąży nie odbiegają bardzo od zasad zdrowego odżywiania. Jednak jest kilka szczególnych kwestii, o których poniżej i które warto wiedzieć. Szczególnie ważna w czasie ciąży jest jakość spożywanych produktów i wartości odżywcze, jakie ze sobą niosą. Dodatkowo istnieje już pojęcie programowania żywieniowego lub programowania metabolicznego dziecka poprzez odżywianie matki. Odżywianie matki już na tak wczesnym etapie ma znaczenie na dalsze zdrowie i rozwój dziecka. Na co więc warto zwrócić uwagę? Jakie są fakty i mity na temat odżywiania w ciąży?
Mit. Kawę można pić, ale ważny jest tu zdrowy rozsądek. Nie należy przesadzać z ilością. Warto pamiętać, że dzienna dawka kofeiny dla kobiety ciężarnej to maksymalnie 200-300mg, czyli około 2 filiżanki kawy. I tu warto trzymać się tego niższego pułapu, ponieważ kofeina poza kawą znajduje się też w kakao, czekoladzie, coli, energetykach czy herbacie. Część badań pokazuje, że duże spożycie kofeiny w ciąży zwiększa ryzyko poronień, porodu przedwczesnego i małej masy urodzeniowej dziecka. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, żeby nie pić kawy lub herbaty do posiłku, ponieważ zmniejsza to wchłanianie żelaza potrzebnego ciężarnej i dziecku.
Mit. To prawda, że zapotrzebowanie kobiety ciężarnej w II i III trymestrze wzrasta. Wraz ze
zwiększeniem masy ciała (rozwój płodu, łożyska, tkanek matczynych) wzrasta zapotrzebowanie kaloryczne i zwiększa się przemiana materii:
I trymestr – zapotrzebowanie kaloryczne nie zwiększa
II trymestr – zapotrzebowanie kaloryczne zwiększa się o ok. 360 kcal dziennie
III trymestr – zapotrzebowanie kaloryczne zwiększa się o ok. 475 kcal dziennie
Ale kobieta potrzebuje przede wszystkim więcej ważnych składników odżywczych, aby dziecko mogło się prawidłowo się rozwijać. Tu głównie stawiamy na jakość, a nie ilość. Zbyt duża ilość jedzenia, a w konsekwencji spowodowana tym nadmierna masa ciała, może przyczynić się do wielu problemów zdrowotnych, jak cukrzyca ciążowa czy nadciśnienie u matki, a u dziecka zwiększa się ryzyko wystąpienia otyłości. Z drugiej strony nie należy popadać w skrajność i odchudzać się lub bardzo zmniejszać jedzenie, żeby nie przytyć. Niedobory żywieniowe mogą negatywnie wpłynąć na przebieg ciąży i doprowadzić do wielu komplikacji. Podstawą powinno być dobrze zbilansowane, urozmaicone odżywienie. Nie jemy za dwoje, ale dla dwojga 🙂
Fakt. W ciąży nie powinno się spożywać surowego mięsa (np. tatar), surowych jajek, surowych owoców morza, a także produktów z niepasteryzowanego mleka np. ser pleśniowy. Jednak jeśli jest to ser pleśniowy czy inne produkty mleczne z pasteryzowanego mleka, to oczywiście można je jeść 😉 Mięso i ryby należy jeść tylko po obróbce termicznej, czyli gotowane, duszone, pieczone, smażone. Surowe produkty zwiększają ryzyko różnego rodzaju zatruć, zakażenia bakterią Listeria, pasożytami, Toxoplasma czy Salmonella. Natomiast jeśli chodzi o warzywa i owoce powinny być dokładnie myte, a często warto obierać je ze skórki. Nie należy też spożywać produktów, w których znajdują się surowe jajka jak np. kremy w ciastach czy lody.
Mit. Tu ważne jest przede wszystkim, jakie ryby spożywamy. Są ryby, które nie są zalecane w ciąży i są ryby, które są polecane. Bardzo pomocna będzie ta tabelka. Dodatkowo należy wyeliminować potrawy z surową rybą czy owocami morza. Sushi jest dozwolone, jeśli będą tam pieczone ryby. Należy także unikać ryb wędzonych na zimno.
Fakt. Ciąża to czas, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze, witaminy, składniki mineralne. Nawet bardzo dobrze zbilansowaną dietą kobieta nie jest w stanie dostarczyć ich wystarczającej ilości.
Na pewno warto włączyć suplementację witaminy D3, kwasu foliowego, jodu i kwasów tłuszczowych omega 3. Zbyt małe spożycie jodu przez kobietę w ciąży może spowodować powstanie wola tarczycowego u matki oraz niedorozwój umysłowy dziecka. W ciąży wzrasta zapotrzebowania na jod z powodu wzmożonego wytwarzania hormonów przez tarczycę matki, rozpoczęcia syntezy hormonów tarczycy przez płód i zwiększone wydalanie jodu z moczem w związku ze zwiększeniem filtracji kłębuszkowej. U kobiet z Hashimoto także suplementacja jodu w czasie ciąży jest zalecana. Niedobór kwasu foliowego zwiększa ryzyko rozszczepu warg i wad cewy nerwowej u dziecka. Jego suplementacja zmniejsza ryzyko wystąpienia ciężkich zaburzeń mowy, autyzmu i wad wrodzonych u dziecka. Tu warto zaznaczyć, że wiele kobiet ma problem z metabolizmem kwasu foliowego, mutację genu MTHFR, warto więc rozważyć suplementację zmetylowanego kwasu foliowego. Z kolei omega 3 (głownie DHA) wpływa na prawidłowy rozwój układu nerwowego dziecka, narządu wzroku, siatkówki oka. Zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego, stanu przedrzucawkowego oraz depresji. Natomiast w przypadku witaminy D3 udowodniono pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego i cukrzycy ciążowej. Często też jest potrzebna dodatkowa suplementacja żelaza. Anemia w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego oraz wpływa na niższą masę urodzeniową dziecka.
Odpowiednią suplementację dobiera się indywidualnie i warto to ustalić ze specjalistą. Samodzielne, nieprzemyślane włączenie suplementacji może przynieść negatywne skutki, spowodować interakcje z żywnością, lekami, doprowadzić do przedawkowania, przyjęcia zbyt małej ilości itd.
Może chcesz artykuł na temat suplementacji w ciąży?
Mit. W ciąży nie ma tak zwanej bezpiecznej dawki alkoholu. Nie ma także bezpiecznego okresu na picie podczas ciąży. Każda ilość alkoholu niesie ryzyko wystąpienia różnych zaburzeń w rozwoju dziecka i zwiększa ryzyko poronienia. Alkohol przenika przez łożysko i nawet najmniejsze dawki alkoholu mogą powodować wystąpienie poważnych zaburzeń. A wady spowodowane przez alkohol nie są odwracalne. U dziecka może pojawić się FAS, czyli alkoholowy zespół płodowy. Mogą to być wady anatomiczne, fizyczne, jak i związane ze wzrokiem, rozwojem intelektualnym, funkcjami poznawczymi, które objawiają się w późniejszym życiu dziecka jak np. nadpobudliwość, problemy z koncentracją. Zaburzenia i nieprawidłowości mogą się różnić w zależności od przypadku.
Fakt. Próchnica może być przyczyną poronień lub porodów przedwczesnych. Dodatkowo próchnica jest chorobą zakaźną – można zarazić swoje dziecko już w pierwszych miesiącach życia. Warto wyleczyć zęby jeszcze przed zajściem w ciążę. Bakterie powodujące choroby zębów, przy niewyleczonych zębach krążą po całym organizmie i mogą powodować różne problemy zdrowotne i powikłania. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo można też w czasie ciąży leczyć zęby.
Znałaś te fakty i mity na temat odżywiania w ciąży? Może masz jakieś pytania? Albo masz jakieś inne kwestie problematyczne, które sprawiają Ci trudność? Napisz o nich w komentarzu, postaram się pomóc 🙂
Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.
Udało Ci się połączyć ze mną przez sieci społecznościowe?
Wszystkie treści zamieszczane na tym blogu służą celom wyłącznie edukacyjnym i nie zastąpią profesjonalnej porady lekarskiej. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystywania informacji zawartych na stronie. Treści na blogu są moją pracą autorską. Zabraniam kopiowania ich w całości i we fragmentach bez odpowiedniej zgody i podania źródła. Na podstawie Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83).
