Insulinooporność – diagnostyka i postępowanie dietetyczne

W pierwszym wpisie opisałam przyczyny i objawy insulinooporności. Dziś natomiast zajmiemy się diagnostyką laboratoryjną i prawidłowym postępowaniem dietetycznym w przypadku wstąpienia tego schorzenia. Artykuł insulinooporność – diagnostyka i postępowanie dietetyczne pomoże Ci zrozumieć, jakie badania warto zrobić i jak je zinterpretować. A następnie dostaniesz garść przydatnych wskazówek do wprowadzenia od zaraz.

Insulinooporność – diagnostyka i postępowanie dietetyczne

Krzywa glukozowo-insulinowa

Gdy podejrzewasz u siebie insulinooporność jednym z polecanych badań jest krzywa glukozowa i insulinowa. Uważam jednak, że badanie te powinno się zrobić nie tylko przy podejrzeniu insulinooporności, ale także w przypadku PCOS i niedoczynności tarczycy, ponieważ te schorzenia bardzo często są ze sobą powiązane i mówi się, że chodzą w tzw. „trójce”. Krzywą glukozową-insulinową wykonuje się także jako test przesiewowy u kobiet w ciąży pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży w kierunku cukrzycy ciążowej. Trzy dni wcześniej nie należy stosować żadnych diet niskokalorycznych i niskowęglowodanowych. Nie powinno się także pić alkoholu.

Jak wygląda badanie krzywej glukozowej i insulinowej?

1. Pobranie krwi rano na czczo, po ok. 10-12h od ostatniego posiłku
2. Wypicie roztworu 75g glukozy rozpuszczonej w ok. 250 ml wody.
3. Zrobienie krzywej 3-punktowej, czyli pobranie glukozy i insuliny:
– na czczo
– 1h po wypiciu glukozy
– 2h po wypiciu glukozy
4. Można też zrobić krzywą 4 lub 6-punktową czyli pobranie glukozy i insuliny np.:
5. Po wypiciu glukozy i przez cały czas badania należy przebywać w pozycji siedzącej, nie wolno wychodzić z laboratorium, pić wody itp. Najlepiej w tym czasie poczytać książkę lub posłuchać muzyki. O higienie badań laboratoryjnych pisałam tutaj, zachęcam do przypomnienia sobie tego artykułu.
6. W dniu badania nie bierze się leków na niedoczynność tarczycy Euthyroxu czy Letroxu, a metforminę odstawia się na 7 dni przed badaniem, ale tu trzeba skonsultować się z lekarzem. Nie powinno się również robić badania w przypadku przeziębienia, kiedy spożywa się witaminę C czy inne leki.
7. Badanie krzywej insulinowej i glukozowej powinno się robić rzadko, ponieważ jest obciążające dla organizmu.

Jak w badaniu powinna wyjść glukoza?

1. Na czczo:
– 70-99 mg/dl – prawidłowa glikemia na czczo
– 100-125 mg/dl – nieprawidłowa glikemia na czczo
– ≥126 mg/dl – cukrzyca
2. Po 1h:
– < 160 mg/dl – wynik prawidłowy
– 160-199 – stan przedcukrzycowy
– ≥ 200 – cukrzyca
3. Po 2h:
– < 140 mg/dl – prawidłowa tolerancja glukozy
– 140-199 – nieprawidłowa tolerancja glukozy
– ≥ 200 – cukrzyca

Przykładowo prawidłowy wynik glukozy będzie wyglądał tak:
Na czczo – 80 mg/dl
Po 1h – 120 mg/dl
Po 2h – 90 mg/dl
Przykładowo nieprawidłowy wynik glukozy będzie wyglądał tak:
Na czczo – 100 mg/dl
Po 1h – 170 mg/dl
Po 2h – 160 mg/dl

Jak w badaniu powinna wyjść insulina?

W Polsce mamy jedynie normy na czczo, które wynoszą ok. 5-25 µIU/ml, ale są one bardzo przestarzałe. Według norm zagranicznych norm powinno to wyglądać następująco:
– na czczo < 10 µIU/ml
– po obciążeniu – nie więcej niż 5 razy wielkości na czczo, tak ok. do 50 µIU/ml
– spadek po obciążeniu – powrót do wielkości zbliżonej na czczo, nie wyższa niż 25-30 µIU/ml

Przykładowo prawidłowy wynik insuliny będzie wyglądał tak:
Na czczo – 6 µIU/ml
Po 1h – 30 µIU/ml
Po 2h – 10 µIU/ml
Przykładowo nieprawidłowy wynik glukozy będzie wyglądał tak:
Na czczo – 20 µIU/ml
Po 1h – 100 µIU/ml
Po 2h – 60 µIU/ml

Pamiętaj jednak, że jeśli interpretuje się wyniki krzywej glukozowej i insulinowej trzeba brać uwagę także dane pacjenta takie jak wiek, płeć czy inne wyniki badań. Powinien ją dobrze zinterpretować lekarz. Jednak orientacyjnie piszę, jak to wygląda i jako dietetyk uważam, że też powinnam umieć poprawnie zinterpretować wyniki.

Kiedy nie obić krzywej?

Badania krzywej glukozowo-insulinowej nie powinno się wykonywać w okresie zdrowienia po ciężkiej chorobie, operacji, urazie, stresie emocjonalnym oraz tuż po porodzie. Nie zaleca się także u osób nieaktywnych fizycznie na skutek przewlekłej choroby. Test nie jest również wskazany w przypadku:
– stałej hiperglikemii na czczo >140 mg/dl
– u Pacjentów z typowymi objawami klinicznymi cukrzycy i z przypadkowo oznaczoną glikemią >200mg/dl
Nigdy nie należy wykonywać badania w celu oceny hipoglikemii reaktywnej.

Czym jest metformina?

Po zdiagnozowaniu insulinooporności lekarze zazwyczaj przepisują metforminę. Jest to lek hipoglikemizujący, który hamuje glukoneogenezę i glikolizę, zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę nie powodując hipoglikemii. Blokowany jest tutaj dostęp do energii. Nie obciąża ona wątroby, ale zabiera witaminę B12, żelazo, ferrytynę i magnez, więc w pewien sposób wpływa na wątrobę. Metformina znana jest pod nazwami takimi jak: Glucophage, Metformax, Siofor, Awamina. Jest dosyć bezpiecznym lekiem, ale nie można jej stosować w przypadku problemów z nerkami, wątrobą lub gdy poziom HbA1c wynosi powyżej 10%. Dawka powinna być dostosowana indywidualnie do masy ciała.

Jakie mogą być skutki uboczne przyjmowania metforminy?

  1. Nudności, wymioty
  2. Biegunka
  3. Bóle brzucha
  4. Utrata apatytu
  5. Zaburzenia smaku
  6. Zazwyczaj objawy te występują na początku leczenia i ustępują samoistnie. Bardzo rzadko występują reakcje skórne, kwasica mleczanowa i zmniejszenie wchłaniania witaminy B12.
  7. Nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych ustępują po odstawieniu leków.
  8. Należy również pamiętać, że meformina znacznie uszkadza florę jelitową, dlatego warto wspomagać się probiotykami w czasie jej stosowania.
  9. Przed braniem metforminy trzeba wykonywać również badania kreatyniny w surowicy, ponieważ jeśli wynik będzie podwyższony, to mogą pojawić się problemy z nerkami. Poziom kreatyniny przy braniu metforminy należy stale monitorować.

Metformina na odchudzanie?

Spotkałam się nawet z osobami, które prosiły lekarza, żeby przepisał im metforminę, bo słyszały, że ułatwia ona schudnięcie. Jednak tu mimo wszystko też jest bardzo ważna, jak nie najważniejsza dieta. Jeśli będziemy jedli za dużo, to żadne leki nie pomogą. Dieta ma kolosalne znaczenie i nawet stosowanie samych leków bez wprowadzenia diety za dużo nie pomoże. I nie chodzi tu o krótkoterminową, restrykcyjną dietę, a zmianę stylu życia, jeśli chcesz uniknąć poważniejszych powikłań, w tym cukrzycy.

Jak powinno wyglądać odżywianie w insulinooporności?

1. Ograniczenie ogólnej ilości jedzenia, a szczególnie węglowodanów prostych, gwałtownie podnoszących poziom insuliny we krwi, wysoko przetworzonych, słodyczy, fast foodów, dań gotowych. Najlepiej wszystkie posiłki przygotowywać w domu.
2. Postawienie na węglowodany złożone. Można je rozłożyć w małej ilości, równomiernie w każdym posiłku lub zacząć od śniadania białkowo-tłuszczowego, a ilość węglowodanów zwiększać w drugiej części dnia. Tutaj jest to kwestia indywidualna dla każdego. Węglowodany złożone typu kasza gryczana zawierają krzem, mangan, chrom, cynk, które również mają wpływ na regulację poziomu cukru we krwi. Nie powinno się ich ograniczać do zera, ponieważ są potrzebne do prawidłowej pracy tarczycy, a ograniczając je za bardzo możemy tym samym spowodować niedoczynność tarczycy. Przy insulinooporności warto jest badać tarczycę, bo często te jednostki chorobowe łączą się ze sobą.
3. Spożywanie jak największej ilości warzyw, a zwłaszcza zielonych, które zawierają chlorofil. Ma on działanie przeciwzapalne i wspiera funkcję trzustki, regeneruje ją. Warto też włączyć spirulinę lub chlorellę.
4. Węglowodany skrobiowe, takie jak ziemniaki, marchew, pietruszka itp. warto gotować na parze. Wytwarza się wtedy skrobia oporna. Więcej o niej pisałam w artykule o ziemniakach.
5. Dietę należy wzbogacić w dobrej jakości tłuszcze, jak awokado, oliwa z oliwek, olej lniany, siemię lniane, orzechy, masło klarowane. Wśród tłuszczy warto zwrócić uwagę na olej z wiesiołka czy ogórecznika. Zawierają one kwas GLA, czyli kwas gamma-linolenowy, który reguluje poziom insuliny.
6. Należy uważać także na ilość białka w diecie, ponieważ nadmiar jest przetwarzany na glukozę, a zwłaszcza na nabiał, który może działać u niektórych bardzo insulinogennie i zawiera laktozę, czyli cukier mleczny.
7. Wyeliminowanie cukru oraz wszelkich jego zamienników, nawet takich jak ksylitol czy erytrytol. Nadają one słodki smak potrawom, od którego się uzależniamy.
8. Węglowodany w posiłkach najlepiej spożywać w obecności tłuszczu i/lub białka. Dzięki temu posiłek trawiony jest wolniej i nie powoduje dużych skoków insuliny.
9. Spożywanie posiłków o niskim indeksie glikemicznym i ładunku glikemicznym.
10. Wyeliminowanie słodkich soków, napojów gazowanych, wód smakowych, nawet powinno się ograniczyć domowe wyciskane soki, one są również skoncentrowanym źródłem cukru. Tutaj trzeba postawić na wodę i herbaty ziołowe, typu czystek, pokrzywa, mięta, rumianek.
11. Owoców nie trzeba całkowicie eliminować, choć na początku warto ograniczyć. Zawierają one mnóstwo witamin, minerałów i błonnik. Powinno się je jednak zjadać w towarzystwie tłuszczy np. z orzechami, aby podnosić za bardzo poziomu cukru we krwi. Przykładowo zamiast zjeść same jabłko, można je pokroić w kostkę, wymieszać z cynamonem i garścią orzechów. Należy jednak uważać szczególnie na owoce suszone. Co do owoców warto też zaznaczyć, że fruktoza nie stymuluje wydzielanie insuliny z trzustki, jest metabolizowana przez wątrobę. Jednak wysokie spożycie fruktozy prowadzi do przyrostu tkanki tłuszczowej trzewnej i obniża wrażliwość na insulinę.
12. Wprowadzenie aktywności fizycznej – poprawia wrażliwość tkanek na insulinę. Tutaj rodzaj aktywności fizycznej jest uzależniony indywidualnie od osoby. U niektórych lepiej się sprawdzają krótkie i intensywne treningi, a u innych spokojne, jak pilates, spacery, joga czy pływanie.
13. Wyeliminowanie alkoholu oraz energetyków i wszystkich produktów light, zero, bez kalorii.
14. Ilość posiłków w ciągu dnia zależy indywidualnie od osoby, jej stylu życia, pracy i możliwości. Jedna osoba będzie się dobrze czuła na 5 posiłkach, a inna na 3. Tu nie ma reguły.  Nie powinno się podjadać pomiędzy posiłkami, ponieważ każdy posiłek niezależnie od tego, co zjemy stymuluje wydzielanie insuliny.
15. Nie polecam także między posiłkami chrupania marchewek, popijania herbatek owocowych, żucia gum itp. Mimo że to mało kalorii, mimo że zdrowe, to jednak ciągle pobudzamy wtedy trzustkę do pracy.
16. Ograniczenie stresu w życiu codziennymi i nauczenie radzenia sobie z nim.
17. Wysypianie się, postawienie na odpoczynek i regenerację. Sen wpływa na metabolizm glukozy oraz prawidłowe funkcjonowanie nadnerczy i systemu odpornościowego, które pełnią dużą rolę w prawidłowym wydzielaniu glukozy i insuliny
18 . Nie wolno zapominać o wodzie! Odwodnienie podnosi poziom cukru we krwi.

Insulinooporność „leczy” się przede wszystkim dietą i aktywnością fizyczną, która zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę i wykorzystanie glukozy. Bez zmiany stylu życia i odżywiania przyjmowane leki nie przyniosą takich skutków, jakich byśmy oczekiwali. I tu zmiana nawyków żywieniowych musi być na całe życie, a nie tylko na chwilę. Stosowanie suplementów również nie zastąpi właściwej diety, ale będzie jej dobrym uzupełnieniem i wsparciem.

Jakie zioła w insulinooporności mogą być pomocne?

  1. Cynamon – obniża wchłanianie glukozy we krwi, poprawia wrażliwość insulinową. Warto włączać go do różnych potraw i też fajnie komponuje się z owocami. Można też kupić w tabletkach.
  2. Morwa biała – reguluje metabolizm glukozy, zmniejsza po posiłkowy wzrost stężenia glukozy we krwi. Można ją pić w formie naparów lub spożywać w postaci suszonej.
  3. Kurkuma – poprawia metabolizm glukozy, działa przeciwzapalnie, może poprawić funkcjonowanie trzustki, kurkumina zawarta w kurkumie bierze udział w aktywowaniu absorpcji glukozy
  4. Spirulina – zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę. Można ją spożywać w formie proszku rozrabianego w wodzie, dodawanego do koktajli lub w postaci tabletek.
  5. Olej z czarnuszki, wiesiołka, ogórecznika – obniża poziom glukozy i insuliny, przyczynia się do obniżenia wartości glikemii na czczo oraz zmniejszenia insulinooporności. Dobrze jest go pić na noc.
  6. Kozieradka – obniża wchłanianie glukozy, poprawia tkankową wrażliwość na insulinę
  7. Chilii – może obniżać po posiłkową hiperinsulinemię
  8. Zielona herbata – zmniejsza po posiłkowy wzrost stężenia glukozy we krwi
  9. Imbir – zwiększa wrażliwości komórek na działanie insuliny
  10. Bazylia, oregano – cenne źródło przeciwutleniaczy i innych biologicznych związków, które korzystnie wpływają na gospodarkę insulinową. Warto ich używać do przyrządzania mięs i ryb.

Jaka suplementacja w insulinooporności może być pomocna?

  1. Witamina D – obecnie praktycznie każdy cierpi na jej niedobór i suplementacja często jest niezbędna. Reguluje układ odpornościowy i pozytywnie wpływa na cały organizm, w tym poprawia funkcjonowanie trzustki, która produkuje insulinę.
  2. Magnez – poprawia wrażliwość na insulinę, bierze udział w przemianie białek, tłuszczów i przede wszystkim węglowodanów, obniża stres oksydacyjny.
  3. Kwasy tłuszczowe omega 3 – mają działanie przeciwzapalne, zmniejszają poziom kortyzolu, uwrażliwiają komórki na działanie insuliny.
  4. Witaminy z grupy B – często przy problemach z gospodarką cukrową występuje ich niedobór, a mają one wpływ na jej regulację. Poprawiają metabolizm węglowodanów.
  5. Kwas alfa-liponowy (R-Ala) – ma działanie antyoksydacyjne (pobudza również komórki do produkcji wyższych ilości glutationu), zmniejsza wyrzut insuliny i zwiększa wrażliwość na nią, zmniejsza stany zapalne, jest niezbędnym koenzymem w metabolizmie tłuszczów i węglowodanów w celu wytworzenia ATP, działa przeciwstarzeniowo.
  6. Berberyna – pomaga obniżyć poziom cukru we krwi
  7. Chrom – może pomóc zwiększyć wrażliwość na insulinę, zmniejszyć apetyt
  8. Probiotyki – regulują gospodarkę cukrową, głównie lactobacillus reuteri
  9. Witamina C – ze względu na duże obciążenie naczyń krwionośnych i stany zapalne
  10. Resveratrol – silny antyoksydant

Insulinooporność bardzo rzadko występuje sama.

Najczęściej łączy się z PCOS, niedoczynnością tarczycy czy problemami z wątrobą. Konsekwencją nieleczonej insulinooporności jest pojawienie się cukrzycy typu II, nadmierne wydzielanie glukozy z wątroby, nadciśnienie tętnicze, otyłość. Także zaburzenia gospodarki hormonalnej, niepłodność. Dalej miażdżyca, udar, choroby serca i układu krwionośnego, stłuszczenie wątroby, zespół metaboliczny, choroby neurodegeneracyjne i przedwczesne starzenie z powodu nadmiernej glikacji.

Chcesz tego? Na pewno nie. Zmień dietę i swój styl życia! 😉

Umów się na konsultację ze mną

Jeśli masz różne problemy zdrowotne, zaburzenia gospodarki cukrowej, hormonalnej, pogorszone samopoczucie, czujesz, że potrzebujesz pomocy i wsparcia, możesz umówić się na wstępną konsultację ze mną. Razem dokładnie przeanalizujemy Twoją sytuację zdrowotną, objawy i samopoczucie. Wspólnie znajdziemy przyczyny problemów, ustalimy, co warto zrobić, w którą stronę iść. Wprowadzimy odpowiednie działania.

Bibliografia:
1. Szkolenie MedFood prowadzone przez Paulinę Ihnatowicz i Emilę Ptak-Kasicę
2. Cabot S., Jasińska M., „Cukrzyca typu 2”
3. Hyman M., „Koniec z cukrzycą i otyłością”
4. Pitchford P., „Odżywianie dla zdrowia”
5. Smith T., „Insulina nasz cichy zabójca”
6. Trash A. i C. „Cukrzyca i zespół hipoglikemiczny”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Cześć!

Nazywam się Marta. Jestem dietetykiem i psychodietetykiem. Jako dietetyk specjalizuję się w pracy z kobietami z różnego rodzaju problemami hormonalnymi, jak np. zaburzenia miesiączkowania, problemy z płodnością, PCOS, niedoczynność tarczycy, Hashimoto, insulinooporność, problemy z nadwagą i otyłością. Jako psychodietetyk naprawiam relację z jedzeniem i własnym ciałem. Pracuję z kobietami, które zmagają się z kompulsywnym objadaniem, zajadaniem emocji, stresu, objadaniem słodyczami.

Ta strona korzysta z ciasteczek (pliki cookies), aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Przekazując swoje dane w trakcie korzystania ze strony wyrażasz zgodę na ich przetwarzanie i przechowywanie na serwerze. Dane te są przechowywane w sposób bezpieczny, a ich administratorem jest Marta Skoczeń prowadząca działalność pod nazwą Poradnia dietetyczna „Apetyt na Życie” specjalista ds. żywienia Marta Skoczeń. W każdej chwili możesz żądać ich usunięcia za pomocą formularza kontaktowego.